Τα μυοχαλαρωτικά είναι φάρμακα που προκαλούν χαλάρωση των σκελετικών μυών μειώνοντας τη μυϊκή τάση και τους σπασμούς. Δρουν είτε στο κεντρικό νευρικό σύστημα επηρεάζοντας τη μετάδοση των νευρικών σημάτων, είτε άμεσα στη νευρομυϊκή σύναψη παρεμποδίζοντας τη σύσπαση των μυϊκών ινών.
Τα μυοχαλαρωτικά διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες:
Τα μυοχαλαρωτικά επηρεάζουν το μυϊκό σύστημα μειώνοντας την υπερδιέγερση των μυϊκών ινών. Τα κεντρικά φάρμακα μειώνουν τα ανακλαστικά του νωτιαίου μυελού, ενώ τα περιφερικά αποκλείουν τους υποδοχείς ακετυλχολίνης στη νευρομυϊκή σύναψη, προκαλώντας προσωρινή παράλυση των μυών.
Σε αντίθεση με τα συμβατικά παυσίπονα που επηρεάζουν κυρίως την αντίληψη του πόνου, τα μυοχαλαρωτικά στοχεύουν άμεσα στη μυϊκή λειτουργία. Ενώ τα αντιφλεγμονώδη και τα οπιοειδή αντιμετωπίζουν τον πόνο, τα μυοχαλαρωτικά αντιμετωπίζουν την πηγή του προβλήματος που είναι η μυϊκή σύσπαση.
Τα μυοχαλαρωτικά αποτελούν τη θεραπεία εκλογής για οξείς μυϊκούς σπασμούς που προκαλούνται από υπερκόπωση, λανθασμένες κινήσεις ή τοπικούς τραυματισμούς. Παρέχουν άμεση ανακούφιση από τον πόνο και την ακαμψία, επιτρέποντας την ταχύτερη αποκατάσταση της κανονικής μυϊκής λειτουργίας.
Στις νευρολογικές παθήσεις όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και η εγκεφαλική παράλυση, τα μυοχαλαρωτικά βοηθούν στη διαχείριση της σπαστικότητας. Βελτιώνουν την κινητικότητα των ασθενών και μειώνουν τους επώδυνους μυϊκούς σπασμούς που χαρακτηρίζουν αυτές τις καταστάσεις.
Σε ορθοπεδικά προβλήματα όπως στραμπουλήγματα, διαστρέμματα και κατάγματα, τα μυοχαλαρωτικά χρησιμοποιούνται για τη μείωση της μυϊκής προστατευτικής σύσπασης που συχνά συνοδεύει αυτούς τους τραυματισμούς. Διευκολύνουν τη φυσικοθεραπεία και επιταχύνουν τη διαδικασία θεραπείας.
Ο χρόνιος πόνος στην πλάτη συχνά συνοδεύεται από μυϊκές συσπάσεις που επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Τα μυοχαλαρωτικά αποτελούν σημαντικό μέρος της θεραπευτικής προσέγγισης, συχνά σε συνδυασμό με φυσικοθεραπεία και άλλες μορφές αντιμετώπισης του πόνου.
Στη χειρουργική πράξη, τα περιφερικά μυοχαλαρωτικά χρησιμοποιούνται για να επιτύχουν πλήρη χαλάρωση των μυών κατά τη διάρκεια της γενικής αναισθησίας. Αυτό διευκολύνει την ενδοτραχειακή διασωλήνωση και παρέχει βέλτιστες συνθήκες για την εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων.
Στην ελληνική αγορά διατίθεται ευρεία γκάμα μυοχαλαρωτικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση μυϊκών σπασμών και ακαμψίας. Η Baclofen αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές επιλογές και διατίθεται ως Lioresal καθώς και σε διάφορα γενόσημα σκευάσματα. Η Tizanidine (Sirdalud) προσφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα για τη νευρογενή ακαμψία, ενώ η Tolperisone (Mydocalm) είναι ιδανική για περιφερικούς μυϊκούς σπασμούς.
Η Thiocolchicoside διατίθεται ως Muscoril και Coltrax, παρέχοντας ταχεία ανακούφιση από οξείς μυϊκούς πόνους. Η Cyclobenzaprine προσφέρεται σε δισκία και παρατεταμένης αποδέσμευσης κάψουλες. Για ειδικές περιπτώσεις κακοήθους υπερθερμίας, η Dantrolene αποτελεί σωτήριο φάρμακο. Η αποτελεσματικότητα διαφέρει ανάλογα με το είδος της πάθησης και τα ατομικά χαρακτηριστικά του ασθενούς, γι' αυτό η επιλογή απαιτεί ιατρική εκτίμηση.
Η σωστή δοσολογία των μυοχαλαρωτικών ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των διαφόρων παρασκευασμάτων. Η Baclofen ξεκινά από 5mg τρεις φορές ημερησίως, αυξανόμενη σταδιακά έως 80mg/ημέρα. Η Tizanidine δίνεται αρχικά σε δόση 2mg δύο φορές ημερησίως, ενώ η Tolperisone συνήθως χορηγείται 150mg τρεις φορές την ημέρα.
Ηλικιωμένοι ασθενείς χρειάζονται μειωμένες δόσεις και στενή παρακολούθηση. Ο συνδυασμός με αλκοόλ ή άλλα καταστολικά του ΚΝΣ θα πρέπει να αποφεύγεται απολύτως.
Τα μυοχαλαρωτικά μπορεί να προκαλέσουν αρκετές παρενέργειες που συνήθως είναι ήπιες και παροδικές. Οι πιο κοινές περιλαμβάνουν υπνηλία, ζάλη και γενική αίσθηση αδυναμίας. Αυτές οι παρενέργειες εμφανίζονται συχνότερα κατά την έναρξη της θεραπείας και μειώνονται καθώς ο οργανισμός προσαρμόζεται στο φάρμακο.
Ενώ είναι σπάνιες, κάποιες σοβαρές αντιδράσεις μπορεί να απαιτήσουν άμεση ιατρική προσοχή. Αυτές περιλαμβάνουν αλλεργικές αντιδράσεις, σοβαρές καταστολή του αναπνευστικού συστήματος, και ηπατική δυσλειτουργία. Εάν παρατηρήσετε εξάνθημα, δυσκολία στην αναπνοή ή ασυνήθιστη κούραση, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας.
Τα μυοχαλαρωτικά δεν ενδείκνυνται σε ασθενείς με σοβαρή ηπατική ή νεφρική νόσο, μυασθένεια gravis, ή ιστορικό κατάχρησης ουσιών. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ηλικιωμένους ασθενείς και σε όσους έχουν προβλήματα αναπνευστικού συστήματος.
Τα μυοχαλαρωτικά μπορεί να αλληλεπιδράσουν με πολλά άλλα φάρμακα, ενισχύοντας τις κατασταλτικές τους επιδράσεις. Ενημερώστε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που παίρνετε, συμπεριλαμβανομένων των αντικαταθλιπτικών, των βενζοδιαζεπινών, και των οπιοειδών αναλγητικών.
Λόγω της υπνηλίας και της ζάλης που μπορεί να προκαλέσουν, συνιστάται αποφυγή της οδήγησης και του χειρισμού επικίνδυνων μηχανημάτων, ειδικά κατά τις πρώτες ημέρες της θεραπείας ή μετά από αύξηση της δοσολογίας.
Η ασφάλεια των μυοχαλαρωτικών κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό δεν έχει πλήρως τεκμηριωθεί. Συνιστάται χρήση μόνο όταν τα οφέλη υπερτερούν των πιθανών κινδύνων και πάντα υπό ιατρική επίβλεψη.
Είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή πριν ξεκινήσετε τη χρήση μυοχαλαρωτικών, ιδιαίτερα εάν έχετε χρόνιες παθήσεις, παίρνετε άλλα φάρμακα, ή εάν ο μυϊκός πόνος συνοδεύεται από πυρετό, απώλεια αίσθησης ή έντονη αδυναμία.
Η φυσιοθεραπεία αποτελεί εξαιρετικό συμπλήρωμα στη φαρμακευτική αγωγή. Οι φυσιοθεραπευτές μπορούν να σχεδιάσουν εξατομικευμένα προγράμματα άσκησης και να εφαρμόσουν τεχνικές που βελτιώνουν την κινητικότητα και μειώνουν τον πόνο μακροπρόθεσμα.
Πολλές εναλλακτικές μέθοδοι μπορούν να συμβάλλουν στη θεραπεία των μυϊκών σπασμών και του πόνου:
Η τακτική άσκηση και οι τεχνικές χαλάρωσης μπορούν να μειώσουν την ανάγκη για μυοχαλαρωτικά. Ασκήσεις yoga, προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, και αναπνευστικές τεχνικές είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη διαχείριση του μυϊκού στρες.
Η απότομη διακοπή των μυοχαλαρωτικών μετά από παρατεταμένη χρήση μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα στέρησης. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για σταδιακή μείωση της δοσολογίας όταν αποφασίσετε να σταματήσετε τη θεραπεία.
Φυλάσσετε τα μυοχαλαρωτικά σε δροσερό, ξηρό μέρος, μακριά από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία και την υγρασία. Διατηρείτε τα φάρμακα στην αρχική τους συσκευασία και μακριά από παιδιά. Μην χρησιμοποιείτε φάρμακα που έχουν λήξει και απορρίπτετέ τα με ασφαλή τρόπο.
