Η κατάθλιψη αποτελεί μια από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Χαρακτηρίζεται από επίμονη θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που παλαιότερα προκαλούσαν ευχαρίστηση, και μειωμένη ενέργεια. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχές του ύπνου, αλλαγές στην όρεξη, δυσκολίες συγκέντρωσης, αισθήματα ενοχής και σε σοβαρές περιπτώσεις, σκέψεις αυτοκτονίας.
Η διάγνωση της κατάθλιψης απαιτεί εκτίμηση από ειδικό ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Οι επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή μπορεί να είναι δραματικές, επηρεάζοντας την εργασιακή απόδοση, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη συνολική ποιότητα ζωής.
Στην ελληνική αγορά διατίθενται αποτελεσματικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα με ιατρική συνταγή:
Η δοσολογία καθορίζεται αυστηρά από τον θεράποντα ιατρό και ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Τα αντικαταθλιπτικά χρειάζονται συνήθως 2-6 εβδομάδες για να εκδηλώσουν πλήρη δράση. Οι κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, ζάλη, και αλλαγές στη σεξουαλική λειτουργία. Η διακοπή πρέπει να γίνεται σταδιακά υπό ιατρική επίβλεψη για την αποφυγή συμπτωμάτων στέρησης.
Οι διαταραχές άγχους αποτελούν ευρεία κατηγορία ψυχικών διαταραχών που επηρεάζουν σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή χαρακτηρίζεται από υπερβολικό και ανεξέλεγκτο άγχος για καθημερινά γεγονότα. Η διαταραχή πανικού εκδηλώνεται με επεισόδια έντονου φόβου και σωματικών συμπτωμάτων όπως ταχυκαρδία και δυσκολία στην αναπνοή.
Το κοινωνικό άγχος προκαλεί έντονο φόβο σε κοινωνικές καταστάσεις και μπορεί να περιορίσει σοβαρά τις διαπροσωπικές και επαγγελματικές δραστηριότητες του ατόμου.
Τα αγχολυτικά φάρμακα που διατίθενται στην Ελλάδα περιλαμβάνουν:
Η χρήση αγχολυτικών απαιτεί προσοχή λόγω πιθανότητας εξάρτησης, ιδιαίτερα με τις βενζοδιαζεπίνες. Η δοσολογία πρέπει να ακολουθεί αυστηρά τις ιατρικές οδηγίες, ενώ η συνδυασμένη θεραπεία με ψυχοθεραπεία συχνά παρέχει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Η διπολική διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική πάθηση που χαρακτηρίζεται από εναλλαγές ακραίων διαθέσεων. Οι ασθενείς βιώνουν μανιακά επεισόδια με υπερδιέγερση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο και παρορμητική συμπεριφορά, καθώς και καταθλιπτικά επεισόδια με έντονη θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος και ενέργειας. Η διάγνωση απαιτεί εξειδικευμένη αξιολόγηση και η εξέλιξη της νόσου είναι χρόνια, με περιόδους ύφεσης και υποτροπών.
Οι σταθεροποιητές διάθεσης αποτελούν τη βάση της θεραπείας της διπολικής διαταραχής. Τα κυριότερα φάρμακα περιλαμβάνουν:
Η θεραπεία με σταθεροποιητές διάθεσης απαιτεί τακτικές εργαστηριακές εξετάσεις για τον έλεγχο των επιπέδων του φαρμάκου στο αίμα και των λειτουργιών οργάνων. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στη διαχείριση παρενεργειών όπως τρόμος, αύξηση βάρους και γαστρεντερικές διαταραχές.
Η σχιζοφρένεια είναι μια χρόνια ψυχωσική διαταραχή που επηρεάζει τη σκέψη, την αντίληψη και τη συμπεριφορά. Τα θετικά συμπτώματα περιλαμβάνουν παραισθήσεις, παραληρήματα και ανοργάνωτη σκέψη, ενώ τα αρνητικά συμπτώματα χαρακτηρίζονται από κοινωνική απομόνωση, μειωμένη συναισθηματική έκφραση και απώλεια κινήτρων. Οι γνωστικές διαταραχές επηρεάζουν τη μνήμη, την προσοχή και τις εκτελεστικές λειτουργίες.
Τα αντιψυχωσικά φάρμακα διακρίνονται σε τυπικά και άτυπα, με διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης και προφίλ παρενεργειών:
Οι διαταραχές ύπνου αποτελούν συχνό πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού στην Ελλάδα, επιδρώντας άμεσα στην ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία των ατόμων.
Η αϋπνία είναι η πιο κοινή διαταραχή, χαρακτηριζόμενη από δυσκολία έναρξης ή διατήρησης του ύπνου. Οι διαταραχές κιρκαδίου ρυθμού προκαλούνται από αλλαγές στον φυσικό ρυθμό ύπνου-εγρήγορσης, ενώ άλλες διαταραχές περιλαμβάνουν την άπνοια ύπνου και το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Οι επιπτώσεις στη ψυχική υγεία είναι σοβαρές και περιλαμβάνουν αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, άγχους, μειωμένη συγκέντρωση και διαταραχές μνήμης.
Η συμμόρφωση με τη θεραπεία είναι θεμελιώδης για την επιτυχία της αγωγής. Οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού και να μην διακόπτουν απότομα τη θεραπεία. Οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκων αποτελούν σοβαρό κίνδυνο, ιδιαίτερα με αλκοόλ, άλλα ψυχοφάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής.
Η τακτική παρακολούθηση από ειδικό ψυχίατρο ή νευρολόγο είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και των πιθανών παρενεργειών.
Κατά την εγκυμοσύνη και θηλασμό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και ιατρική επίβλεψη. Η οδήγηση και χειρισμός μηχανημάτων μπορεί να είναι επικίνδυνα λόγω υπνηλίας. Η διακοπή φαρμάκων πρέπει να γίνεται σταδιακά υπό ιατρική παρακολούθηση.
Η ψυχοθεραπεία, η οικογενειακή υποστήριξη και οι ομάδες αυτοβοήθειας συμπληρώνουν αποτελεσματικά τη φαρμακευτική αγωγή για μια ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση.
